Những ngày cuối năm 2015, giá dầu thô sụt giảm xuống dưới mốc 35 USD/thùng - mức giá thấp nhất kể từ đầu năm 2009 đến nay. Xu hướng giảm giá dầu thô trên thị trường thế giới còn có thể tiếp tục duy trì suốt cả năm 2016, thậm chí có dự báo là xuống tới 20 USD/thùng.
Nguyên nhân cơ bản của tình trạng này là mất cân đối cung cầu trầm trọng khi các nước xuất khẩu dầu chủ chốt đều tham dự vào cuộc “chạy đua” duy trì sản lượng bất chấp giá bán thấp để giữ vững thị phần trong khi cầu về dầu thô thấp do tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm lại, đặc biệt là tại các nền kinh tế mới nổi, đi đôi với yếu tố thời tiết và tiến bộ khoa học - kỹ thuật trong sử dụng năng lượng tái tạo. Thêm vào đó, một số yếu tố chính trị, địa chính trị toàn cầu và chính sách tỷ giá hối đoái của một số đồng tiền mạnh cũng hỗ trợ cho xu hướng giữ giá dầu đứng ở mức thấp hoặc tiếp tục giảm sâu hơn.
Biến động giá dầu thô tác động đến tất cả các nền kinh tế trên thế giới, nhất là những nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào khai thác, xuất khẩu và sử dụng dầu thô cũng như các sản phẩm từ dầu thô, trong đó có Việt Nam. Một mặt, giá dầu thô giảm mạnh hơn so với dự báo đã tác động tới tăng trưởng kinh tế khi sản xuất và xuất khẩu dầu thô vẫn đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nước ta.
Đáng chú ý là thu từ dầu thô vẫn chiếm tới 10,2% tổng thu ngân sách nhà nước (NSNN) theo dự toán năm 2015 cho nên khi giá dầu thô bình quân chỉ chưa bằng một nửa so với giá dự toán tới 100 USD/thùng, thậm chí còn vượt ra khỏi ba phương án cơ bản tương ứng với giá dầu thô khoảng 45 đến 60 USD/thùng đã được vạch ra từ đầu năm 2015 thì thu ngân sách T.Ư đã chịu tác động rất mạnh, nhất là khi thiếu nguồn thu khác để bù đắp cho khoản hụt thu lên đến hàng chục nghìn tỷ đồng này.
Mặt khác, cần khẳng định là giá dầu thô giảm, theo đó giá xăng dầu giảm có tác động tích cực tới sự phục hồi kinh tế của Việt Nam với GDP tăng vượt kế hoạch năm, đồng thời hỗ trợ tích cực cho thực hiện mục tiêu kiềm chế lạm phát và là một trong những nguyên nhân chủ yếu khiến chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cả năm 2015 chỉ tăng khoảng 1%.
Ứng phó với biến động giá dầu thô, tối đa hóa những lợi ích và giảm thiểu tác động tiêu cực từ sự sụt giảm của giá dầu thô, trong năm 2016 các cơ quan chức năng phải tìm kiếm các giải pháp đối phó.
Trước hết, Bộ Tài chính cần lập các phương án quy mô hụt thu khác nhau tương ứng từng giả định về giá dầu thô và giá xăng dầu năm 2016, cả giá bình quân cũng như giá cho từng giai đoạn theo tháng và theo quý.
Thứ hai, Bộ Tài chính phối hợp các cơ quan có liên quan phân tích đánh giá toàn diện tác động của từng phương án giá dầu thô (và cả giá xăng dầu thành phẩm) đối với hoạt động sản xuất kinh doanh trong nước, hoạt động xuất nhập khẩu, tiêu dùng trong nước để xây dựng các phương án thu NSNN cụ thể dựa trên dự báo tổng nguồn thu và chuyển dịch cơ cấu nguồn thu.
Thứ ba, trên cơ sở dự báo quy mô và tiến độ hụt thu càng chính xác càng tốt, Bộ Tài chính cần chủ động đề xuất phương án bù đắp thiếu hụt nguồn thu tạm thời và không tạm thời từ khai thác các nguồn thu khác, kể cả tăng cường chống thất thu NSNN đồng thời điều chỉnh tiến độ chi NSNN cho phù hợp.
Thứ tư, Bộ Tài chính, Bộ Công thương phối hợp các cơ quan chức năng tính toán khả năng giảm sản lượng khai thác và xuất khẩu dầu thô, nhất là tại những địa điểm có chi phí khai thác cao hơn so với giá xuất khẩu để tránh bán rẻ nguồn tài nguyên quý giá không thể tái tạo của đất nước.
Nguyên nhân cơ bản của tình trạng này là mất cân đối cung cầu trầm trọng khi các nước xuất khẩu dầu chủ chốt đều tham dự vào cuộc “chạy đua” duy trì sản lượng bất chấp giá bán thấp để giữ vững thị phần trong khi cầu về dầu thô thấp do tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm lại, đặc biệt là tại các nền kinh tế mới nổi, đi đôi với yếu tố thời tiết và tiến bộ khoa học - kỹ thuật trong sử dụng năng lượng tái tạo. Thêm vào đó, một số yếu tố chính trị, địa chính trị toàn cầu và chính sách tỷ giá hối đoái của một số đồng tiền mạnh cũng hỗ trợ cho xu hướng giữ giá dầu đứng ở mức thấp hoặc tiếp tục giảm sâu hơn.
Biến động giá dầu thô tác động đến tất cả các nền kinh tế trên thế giới, nhất là những nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào khai thác, xuất khẩu và sử dụng dầu thô cũng như các sản phẩm từ dầu thô, trong đó có Việt Nam. Một mặt, giá dầu thô giảm mạnh hơn so với dự báo đã tác động tới tăng trưởng kinh tế khi sản xuất và xuất khẩu dầu thô vẫn đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nước ta.
Đáng chú ý là thu từ dầu thô vẫn chiếm tới 10,2% tổng thu ngân sách nhà nước (NSNN) theo dự toán năm 2015 cho nên khi giá dầu thô bình quân chỉ chưa bằng một nửa so với giá dự toán tới 100 USD/thùng, thậm chí còn vượt ra khỏi ba phương án cơ bản tương ứng với giá dầu thô khoảng 45 đến 60 USD/thùng đã được vạch ra từ đầu năm 2015 thì thu ngân sách T.Ư đã chịu tác động rất mạnh, nhất là khi thiếu nguồn thu khác để bù đắp cho khoản hụt thu lên đến hàng chục nghìn tỷ đồng này.
Mặt khác, cần khẳng định là giá dầu thô giảm, theo đó giá xăng dầu giảm có tác động tích cực tới sự phục hồi kinh tế của Việt Nam với GDP tăng vượt kế hoạch năm, đồng thời hỗ trợ tích cực cho thực hiện mục tiêu kiềm chế lạm phát và là một trong những nguyên nhân chủ yếu khiến chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cả năm 2015 chỉ tăng khoảng 1%.
Ứng phó với biến động giá dầu thô, tối đa hóa những lợi ích và giảm thiểu tác động tiêu cực từ sự sụt giảm của giá dầu thô, trong năm 2016 các cơ quan chức năng phải tìm kiếm các giải pháp đối phó.
Trước hết, Bộ Tài chính cần lập các phương án quy mô hụt thu khác nhau tương ứng từng giả định về giá dầu thô và giá xăng dầu năm 2016, cả giá bình quân cũng như giá cho từng giai đoạn theo tháng và theo quý.
Thứ hai, Bộ Tài chính phối hợp các cơ quan có liên quan phân tích đánh giá toàn diện tác động của từng phương án giá dầu thô (và cả giá xăng dầu thành phẩm) đối với hoạt động sản xuất kinh doanh trong nước, hoạt động xuất nhập khẩu, tiêu dùng trong nước để xây dựng các phương án thu NSNN cụ thể dựa trên dự báo tổng nguồn thu và chuyển dịch cơ cấu nguồn thu.
Thứ ba, trên cơ sở dự báo quy mô và tiến độ hụt thu càng chính xác càng tốt, Bộ Tài chính cần chủ động đề xuất phương án bù đắp thiếu hụt nguồn thu tạm thời và không tạm thời từ khai thác các nguồn thu khác, kể cả tăng cường chống thất thu NSNN đồng thời điều chỉnh tiến độ chi NSNN cho phù hợp.
Thứ tư, Bộ Tài chính, Bộ Công thương phối hợp các cơ quan chức năng tính toán khả năng giảm sản lượng khai thác và xuất khẩu dầu thô, nhất là tại những địa điểm có chi phí khai thác cao hơn so với giá xuất khẩu để tránh bán rẻ nguồn tài nguyên quý giá không thể tái tạo của đất nước.
TS VŨ ĐÌNH ÁNH - Báo Nhân Dân
Relate Threads
